Tímarit 2024 - 1. hefti

RITSTJÓRNARGREIN: FLÓTTAMANNARÉTTUR

Sindri M. Stephensen, ritstjóri 

EDITORIAL: REFUGEE LAW

Sindri M. Stephensen, editor 

DOI: https://doi.org/10.33112/tl.74.1.1

SKILYRÐI OG VIÐMIÐ ATVINNUREKSTRARBANNS
Ása Ólafsdóttir, dómari við Hæstarétt Íslands, og Gunnar Atli Gunnarsson, lögmaður

Útdráttur:

Í greininni er leitast við að gera grein fyrir skilyrðum og viðmiðum atvinnurekstrarbanns með heildstæðum hætti með hliðsjón af þeim réttarheimildum sem fyrir liggja en um er að ræða nýtt úrræði sem er í XXIV. kafla gþl. Þó að um nýmæli sé að ræða í íslenskum lögum hefur sambærilegt úrræði verið til staðar um nokkurt skeið í rétti annarra þjóða og er í greininni leitað fanga þar eftir því sem efnið gefur tilefni til. Fyrst er með almennum hætti vikið stuttlega að tilurð þess að lagt var fram frumvarp sem síðar varð að lögum nr. 133/2022 um lögfestingu atvinnurekstrarbanns og í kjölfarið vikið að inntaki og réttaráhrifum þess auk þess að gera stuttlega grein fyrir hlutverki skiptastjóra í því efni. Því næst er gerð grein fyrir þeim stjórnskipulegu álitaefnum og alþjóðlegu samningsskuldbindingum er koma til álita við beitingu atvinnurekstrarbanns, auk þess sem varpað er ljósi á sambærilegar heimildir í annars vegar dönskum og hins vegar norskum rétti. Þá er fjallað um skilyrði og viðmið við beitingu atvinnurekstrarbanns en sú umfjöllun er samkvæmt framansögðu þungamiðja greinarinnar. Að endingu eru helstu niðurstöður dregnar saman.

Gjaldþrotaskipti. Atvinnurekstrarbann. Skiptastjórn.

CONDITIONS AND CRITERIA FOR THE APPLICATION AF A DISQUALIFICATION ORDER
Ása Ólafsdóttir, Justice at the Supreme Court of Iceland, and Gunnar Atli Gunnarsson, Attorney

Abstract:

This paper provides a comprehensive overview on the conditions and criteria for the application of a disqualification order which is a new remedy in section XXIV. of the Iceland Bankruptcy Act No. 21/1991. Although it is new in Icelandic law a similar remedy has existed for some time in other jurisdictions. First, a brief reference is made to the origin of the bill that later was passed as law no. 133/2022 on the application of a disqualification order and subsequently referred to its content and legal effects as well as giving a brief account of the liquidator's role for the request of a disqualification order. Next, the constitutional issues and international contractual obligations that arise in the application of a disqualification order are described, as well as similar remedies in Danish and Norwegian law. Subsequently, the conditions and criteria for the application of a disqualification order are explained in detail as it is the focal point of the paper. Finally, the main results are summarized.

Bankruptcy Law. Disqualification order. Liquidator.

DOI: https://doi.org/10.33112/tl.74.1.2

VERND MANNRÉTTINDA SAMKVÆMT EES-SAMNINGNUM
Ólafur Jóhannes Einarsson dómritari EFTA-dómstólsins

Útdráttur: 

Í meginmáli EES-samningsins er ekki að finna nein fyrirmæli um vernd mannréttinda samkvæmt samningnum. Því féll það í hlut EFTA-dómstólsins að móta reglur þar að lútandi innan EFTA-stoðarinnar. Samkvæmt dómaframkvæmd hans er nú ljóst að mannréttindavernd telst til almennra meginreglna EES-samningsins. Við mótun efnis þeirra er tekið mið af ákvæðum Mannréttindasáttmála Evrópu og dóma Mannréttindadómstólsins. Grundvöllur meginreglunnar um mannréttindavernd er einsleitni og staða mannréttindaverndar líkt og EFTA-dómstóllinn hefur mótað hana er sambærileg við það sem gilti innan ESB-réttar áður en Réttindaskrá Sambandsins varð bindandi. 
Réttarstaðan samkvæmt EES-rétti hefur komið til athugunar hjá Mannréttindadómstól Evrópu í kærum gagnvart Noregi. Í dómum hans er tekið mið af dómaframkvæmd EFTA-dómstólsins og hvernig vernd mannréttinda er tryggð innan EFTA-stoðarinnar. Hann hefur hafnað því að leggja til grundvallar svonefnda Bosphorus forsendu um EES-samninginn líkt og hann gerir um vernd mannréttinda samkvæmt ESB-rétti. Í henni felst að Mannréttindadómstóllinn gengur út frá því að reglur Sambandsréttar séu fullnægjandi nema að leitt sé í ljós að í tilteknu máli sé þeim augljóslega ábótavant.   
Innan ESB-stoðarinnar ræðst mannréttindavernd innan gildissviðs EES-samningsins af ákvæðum Réttindaskrár Sambandsins. Eftir að hún varð bindandi með gildistöku Sáttmálans um starfshætti Evrópusambandsins hefur mikilvægi hennar aukist verulega og gegnir hún lykilhlutverki við skýringu ESB-réttar. Réttindaskráin er ekki hluti af EES-rétti og því ekki bindandi fyrir EFTA-ríkin. Við nánari athugun á ákvæðum Réttindaskrárinnar er niðurstaðan sú að ekki sé ástæða til að telja að tilvist og áhrif Réttindaskrárinnar hafi í för með sér að ekki verði unnt að viðhalda einsleitni samkvæmt EES-samningnum. 

EES-samningurinn. Mannréttindasáttmáli Evrópu. Réttindaskrá Evrópusambandsins. EFTA-dómstóllinn. 

PROTECTION OF FUNDAMENTAL RIGHTS UNDER THE EEA AGREEMENT
Ólafur Jóhannes Einarsson, Registrar of the EFTA Court

Abstract:
The main part of the EEA Agreement does not lay down any rules regarding the protection of human rights. Accordingly, it fell to the EFTA Court to determine the regulation thereof within the EFTA pillar of the Agreement. It follows from the case law of the EFTA Court that the protection of human rights is a general principle of EEA law. The content of the principle is inspired by the provision of the European Convention on Human Rights and the case law of the European Court of Human Rights. The legal basis of this general principle is homogeneity and the status of human rights protection within the EFTA pillar is comparable to the prevailing situation within EU law prior to the Charter of Fundamental Rights becoming a binding legal instrument. 
The protection of human rights under the terms of the EEA Agreement has been the subject of examination by the European Court of Human Rights in cases against Norway. These judgments have taken note of the jurisprudence of the EFTA Court and the general principle of protection of human rights established thereunder. The Court of Human Rights has not extended the so-called Bosphorus presumption, applicable in the context of EU law, to the EEA Agreement. According to that presumption, the Court presumes that human rights protection under EU law is sufficient for the purposes of the Convention, unless it is demonstrated to be manifestly deficient in a particular case. 
Within the EU pillar of the Agreement, the protection of human rights under the Agreement is governed by the Charter of Fundamental Rights. After it became binding, following the entry into force of the Treaty on the Functioning of the European Union, its significance has grown considerably, and it now plays a key role in the interpretation of EU law. The Charter is not part of the EEA Agreement and thus not binding for the EFTA States. On a closer examination of the Charter, it may be concluded that there is no reason to assume that the existence and influence of the Charter should lead to homogeneity within the EEA not being maintained. 

EEA Agreement. European Convention on Human Rights. Charter of Fundamental Rights of the European Union. EFTA Court. 

DOI: https://doi.org/10.33112/tl.74.1.3

TAKMÖRKUN Á FRÁDRÆTTI VAXTAGJALDA - SKULDBINDINGAR SAMKVÆMT EES-RÉTTI
Vigdís Tinna Sigurvaldadóttir, alþjóðlegur skattalögfræðingur hjá Marel:

Útdráttur:

Í greininni er fjallað um b. lið 3. mgr. 57. gr. b tekjuskattslaga sem felur í sér undanþágu frá gildissviði reglunnar um takmörkun á skattalegum vaxtafrádrætti milli tengdra aðila í atvinnurekstri og hvernig ákvæðið samrýmist þeim skuldbindingum sem Ísland hefur undirgengist samkvæmt EES-rétti, meðal annars með tilvísunum til dómaframkvæmdar Evrópudómstólsins og EFTA-dómstólsins. Ákvæði 57. gr. b var sett í kjölfar efnahagskreppunnar, vaxandi þrýstings á fjárveitingar ríkisins og aukinnar meðvitundar í samfélaginu gagnvart þeim vandkvæðum sem alþjóðleg skattaskipulagning getur haft í för með sér. Í samræmi við þróun á alþjóðlegum vettvangi, það er útgáfu BEPS aðgerðaáætlunar OECD í október 2015 og skattasniðgöngutilskipunar Evrópusambandsins frá 12. júlí 2016 samþykkti Alþingi lög nr. 112/2016, um aðgerðir stjórnvalda gegn skattsvikum o.fl., í október 2016. Með ákvæði 57. gr. b laga nr. 90/2003, um tekjuskatt, var þannig lögfest sérstök regla um takmörkun á skattalegum vaxtafrádrætti milli tengdra aðila í atvinnurekstri. Ákvæðinu er ætlað, í samræmi við fjórðu BEPS aðgerðaáætlun OECD og skattasniðgöngutilskipunina, að sporna gegn rýrnun skattstofna og tilfærslu á hagnaði frá Íslandi með lánveitingum innan samstæðna. 

EES-réttur. Takmörkun á vaxtafrádrætti. EFTA-dómstóllinn. Dómaframkvæmd.

LIMITATION ON THE DEDUCTION OF INTEREST EXPENSES – COMMITMENTS UNDER EEA-LAW
Vigdís Tinna Sigurvaldadóttir, international tax lawyer with Marel 

Abstract:
This article discusses point b of paragraph 3 of Article 57 b of the Icelandic Income tax law which encompasses an exemption from the scope of the rule on limitation of Interest deductions between related parties engaged in business activities and the provisions compatibility with the obligations that Iceland has undergone under EEA law, including references to the case law of the European Court of Justice and the EFTA Court. Article 57 b was introduced as a result of the economic crisis, increasing pressure on government budgets and increasing awareness in society of the issues that international tax planning can cause. In line with developments at international level, i.e. publication of the OECD's BEPS Action plan in October 2015 and the EU's anti-tax avoidance directive from 12 July 2016, Althingi passed law No. 112/2016, on the Government's measures against tax avoidance, etc. in October 2016. Article 57 b enacted a special rule on the limitation of interest deduction between related parties in business activities. The article is intended, in line with the OECD's BEPS action 4 and the anti-tax avoidance directive, to prevent base erosion and profit shifting from Iceland through intra-group lending. 

EEA law. Limitation on interest deduction. EFTA Court. Case-law.

DOI: https://doi.org/10.33112/tl.74.1.4